Colchicum bivonae Guss.

Βασίλειο: Plantae

Άθροισμα: Angiosperms

Κλάση: Monocots

Τάξη: Liliales

Οικογένεια: Colchicaceae

Γένος: Colchicum

Είδος: C.  bivonae Guss

 Άλλα ονόματα: Wiesensafran, meadow saffron, Autumn crocus, Nackte Jungfer, colchico autumnale, colchique, naked lady.

 

Συνώνυμα: C. vernale Hoffm, C. polyanthon Ker Gawl, C. borisii Stef, C. pannonicum Griseb. & Schenk.

Colchicum: Από την Κολχίδα (αρχαία πόλη στη Μαύρη Θάλασσα).

Αutumnale: Φθινοπωρινό.

 Μετά τις πρώτες βροχές του Σεπτέμβρη εμφανίστηκαν και τα πρώτα 

Colchicum bivonae Guss.

 Είναι ένα πολύ χαρακτηριστικό λουλούδι της οικογένειας Liliaceae. Πολλοί άνθρωποι το μπερδεύουν με κρόκο, μοιραίο λάθος, γιατί τα είδη του γένους  Colchicum με λάθος χρήση μπορεί να είναι θανατηφόρα.

Στη μυθολογία έχει συνδυαστεί με τη Μήδεια η οποία φέρεται ότι σκότωσε τα παιδιά της με αυτό.

Είναι βολβώδες φυτό, τα φύλλα του οποίου παρουσιάζονται την άνοιξη και πέφτουν λίγο πριν ανθήσει.

Το άνθος του έχει περιγόνιο με έξι τέπαλα, έξι στήμονες και τρεις μεγάλους στήλους. Τα τέπαλά του έχουν ανοικτό μωβ χρώμα με άσπρες αποχρώσεις.

Το συναντάμε σε υγρά ξέφωτα δασών σε ασβεστολιθικά και ουδέτερα εδάφη.

Το βρίσκουμε σε πολλές περιοχές τις Ευρώπης (νότια, δυτική και κεντρική) έως την Ασία.

Όλα τα μέρη του φυτού είναι δηλητηριώδη, (ειδικά ο βολβός και οι σπόροι), γι' αυτό και δεν συνιστάται η συλλογή και η χρήση του παρά μόνο από πολύ έμπειρους βοτανοθεραπευτές.

Κύριο δραστικό συστατικό του είναι ένα αλκαλοειδές, η κολχικίνη.

Το φυτό χρησιμοποιεί την ουσία αυτή σαν άμυνα ενάντια στους εχθρούς του.

Σε περίπτωση που κάποιος καταναλώσει οποιοδήποτε μέρος του φυτού θα πρέπει να μεταφερθεί το συντομότερο στο πλησιέστερο νοσοκομείο.

Iris tuberosa πρώην Hermodactylus tuberosus (L.) Mill.

Βασίλειο: Plantae
Άθροισμα: Angiosperms
Κλάση: Monocots
Τάξη: Asparagales

Οικογένεια: Iridaceae

Γένος:Iris

Είδος: tuberosa

Συνώνυμα: Snake's Head Iris, Widow Iris, Hermodactylus tuberosus

Το όνομά  Hermodactylus tuberosus (όπως είναι γνωστότερο) προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις Ερμής και δάκτυλος. Η αναφορά στον θεό Ερμή οφείλεται ίσως στο παράξενο σχήμα του άνθους του που για κάποιους μοιάζει με το φιδόμορφο ραβδί του Ερμή. Η λέξη δάκτυλος οφείλεται στο ότι ο βολβός του μοιάζει με δάκτυλο.

Αρχικά το φυτό αυτό ανήκε στις ίριδες, αλλά κατά τον 19ο αιώνα διαχωρίστηκε από αυτές και αποτέλεσε ξεχωριστό γένος. Πρόσφατα ύστερα από μοριακές μελέτες ανήκει πάλι στις ίριδες με το όνομα Iris tuberosa.

To άνθος του είναι ξεχωριστό, χρυσοπράσινου χρώματος ενώ στις άκρες του είναι μαύρο με βελούδινη υφή. Τα φύλλα του είναι ελαφρώς πιο μεγάλα από τον βλαστό του φυτού.

Το συναντάμε σε πετρώδεις τοποθεσίες ή σε αγρούς στην νότια Ευρώπη βόρεια Αφρική και Ασία.

Όπως όλες οι ίριδες περιέχει αλκαλοειδή για την προστασία του, γι' αυτό και είναι δηλητηριώδες.

Εξαιτίας του όμορφου άνθους του χρησιμοποιείται σαν καλλωπιστικό φυτό.

Romulea bulbocodium (L). SEBAST. & MAURI

 

Βασίλειο: Plantae 
Άθροισμα: Angiosperms
Κλάση: Monocots
Τάξη: Asparagales

Οικογένεια: Iridaceae

Γένος: Romulea

Είδος: bulbocodium (L.) SEBAST. & MAURI

Συνώνυμα: Ixia bulbocodium, Trichonema bulbocodium

Ernesto Mauri: Ιταλός βοτανολόγος (1791 – 1836).

Francesco Antonio Sebastiani: Ιταλός βοτανολόγος (1782 – 1821).

Ένα από τα μονοκοτυλήδονα που ανθίζουν αυτήν την εποχή είναι και η Romulea bulbocodium.

Το όνομα Romulea προέρχεται από τον ιδρυτή της Ρώμης Ρωμύλο, πιθανότατα γιατί τα φυτά αυτά αφθονούσαν στη Ρώμη.

Το όνομα του είδους bulbocodium, που σημαίνει τριχωτός βολβός, προέρχεται από τη λέξη βολβός και το αρχαίο ελληνικό κώδιον, υποκοριστικό του κῶας “προβιά” (www.lsj.gr).

Στην περιοχή μας η Romulea bulbocodium συναντάται σε ηλιόλουστες θέσεις συνήθως σε περιοχές φρυγάνων.

Έχει έξι λογχοειδή λευκά τέπαλα με τρεις χαρακτηριστικές ραβδώσεις το καθένα, τρεις κίτρινους ανθήρες και πολυσχιδή στύλο. Τα φύλλα του είναι λογχοειδή, μεγαλύτερα από το άνθος, και αναπαράγεται με σπόρους ή με βολβούς

Στο γένος Romulea ανήκουν 100 είδη και συχνά τα μπερδεύουν με τα είδη του συγγενικού γένους Crocus, (Κρόκος), γιατί έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά.

Είναι διαδεδομένο είδος στην Ευρώπη και κυρίως στην περιοχή της Μεσογείου.

Χρησιμοποιείται ως καλλωπιστικό φυτό.

Narcissus tazetta L.

 

Βασίλειο: Plantae

Άθροισμα: Angiosperms

Κλάση: Monocots

Τάξη: Asparagales

Οικογένεια: Amaryllidaceae

Γένος: Narcissus

Είδος: tazetta

Ένα από τα ωραιότερα λουλούδια που μπορεί κανείς να συναντήσει αυτή την εποχή είναι ο νάρκισσος, (Narcissus tazzeta).

Το όνομά του προέρχεται κατά μία άποψη από τον μυθικό Νάρκισσο γιο του ποταμού Κηφισού και της νύμφης Λειριώπης.

Υπάρχουν πολλοί μύθοι γύρω από τον Νάρκισσο τους πιο γνωστούς από αυτούς θα τους βρείτε στη Βικιπαιδεία
   Νάρκισσος (μυθολογία)

Σύμφωνα με τον Πλίνιο το όνομά του προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ναρκάω (μουδιάζω, ναρκώνομαι) εξαιτίας των ναρκωτικών ιδιοτήτων που έχει το φυτό.

Ο Narcissus tazzeta είναι βολβώδες πολυετές φυτό με λογχοειδή φύλλα που ξεπροβάλλουν από τη βάση του. Ο ανθοφόρος βλαστός του έχει ύψος έως 40 εκατοστά και έχει 8 – 10 άνθη.

Τα άνθη του έχουν 6 λευκά πέταλα και στο κέντρο τους έχουν δεύτερη σωληνωτή στεφάνη, (παραστεφάνη), χρώματος κίτρινου.

Ο βολβός του είναι πολυετής χιτωνωτός και είναι δηλητηριώδης εξαιτίας κάποιων αλκαλοειδών που διαθέτει.

Τον συναντάμε στη Ευρώπη, στη βόρεια Αφρική και στη δυτική Ασία.

Στην περιοχή μας η άνθισή του ξεκινάει από τον Φλεβάρη και διαρκεί έως τα μέσα της Άνοιξης.

O Narcissus tazzeta ανήκει στην οικογένεια Amaryllidaceae (Αμαρυλλίδες). Η αμαρυλλίδα και ο νάρκισσος είναι οι πιο γνωστοί εκπρόσωποι της οικογένειας, μιας και είναι πολύ διαδεδομένα καλλωπιστικά και αρωματικά φυτά.

Τα φυτά της οικογένειας Amaryllidaceae χρησιμοποιούνται από τα αρχαία χρόνια για τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες που οφείλονται στα αλκαλοειδή που διαθέτουν όλα τα γένη της οικογένειας.

Έτσι και ο νάρκισσος διαθέτει κάποιες ομάδες αλκαλοειδών (κρινίνη, γαλανθαμίνη, ναρκικλασίνη, λυκορίνη, ταζετίνη).

Η γαλανθαμίνη παράγεται σε εμπορική κλίμακα για τη φαρμακευτική βιομηχανία για την θεραπεία της νόσου Αλτζχάϊμερ και για ασθένειες του κεντρικού νευρικού συστήματος. Εντοπίζεται στους βολβούς και τα φύλλα στα είδη των γενών Galanthus, Narcissus, Leucojum και Lycoris.

Η ναρκικλασίνη, η λυκορίνη, η ταζετίνη και η κρινίνη είναι αντικείμενα εντατικών ερευνών για την αντιμετώπιση πολλών ασθενειών.

Όλα τα μέρη του Narcissus tazzeta είναι ισχυρά εμετικά και τα λουλούδια του είναι ελαφρώς δηλητηριώδη. Χρησιμοποιείται και ως αντισπασμωδικό.

Οι Άραβες χρησιμοποιούσαν το αιθέριο έλαιό του για τη θεραπεία της φαλάκρας, και ως αφροδισιακό.

Έχει πολύ ιδιαίτερο άρωμα και χρησιμοποιείται πολύ συχνά στη αρωματοποιία.

Σύμφωνα με το http://www.fragrantica.com/ το άρωμά του θυμίζει τη μυρωδιά πράσινων φύλλων με μια αίσθηση υάκινθου και γιασεμιού.

Galanthus reginae-olgae subsp. Vernalis Kamari

Galanthus reginae-olgae ssp. Vernalis

 

Βασίλειο Plantae

Άθροισμα: Angiosperms

Κλάση: Monocots

Τάξη: Asparagales

Οικογένεια: Amaryllidaceae

Γένος: Galanthus.

Είδος: Galanthus reginae-olgae

Υποείδος: vernalis

Γεωργία Καμάρη: Ελληνίδα βοτανολόγος.

(Βλέπε και: Galanthus reginae-olgae orph)
Τα είδη Galanthus reginae-olgae ssp. Vernalis και Galanthus reginae-olgae ssp. reginae-olgae διαφέρουν μεταξύ τους στην εποχή άνθησης και στο μήκος των φύλλων τους.

Ο Galanthus reginae-olgae ssp. vernalis ανθίζει από τον Δεκέμβριο έως τον Μάρτιο (vernalis/ανοιξιάτικος), ενώ τα φύλλα του, (3-7 εκ), είναι πάντα παρόντα κατά την διάρκεια της άνθησης του. 
Αντίθετα τα φύλλα του Galanthus reginae-olgae ssp. reginae-olgae είναι ή απόντα ή λίγα εκατοστά μήκος ενώ ανθίζει από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο.

Iris (γένος)

    

Iris unguicularis

Βασίλειο: Plantae

Άθροισμα: Angiosperms

Κλάση: Monocots

Τάξη: Asparagales

Οικογένεια: Iridaceae

Γένος:Iris

 

Κοινά ονόματα : Κρίνος

Η Ίριδα κατά τους αρχαίους Έλληνες ήταν κατώτερη θεότητα, κόρη του Θαύμαντα (γιος του Πόντου και της Γαίας) και της Ηλέκτρας (κόρη του Ωκεανού). Αδελφές της ήταν οι Άρπυιες Αελλώ, Ωκυπέτη και Κελαινώ. Φτερωτή αγγελιοφόρος των θεών, όπως και ο Ερμής, απεικονίζεται συχνά με χρυσά φτερωτά σανδάλια και κοντό χιτώνιο. Το όνομά της ήταν άμεσα συνδεδεμένο με το ουράνιο τόξο, γεγονός που οδήγησε στο να δώσει το όνομά της στους πολύχρωμους κρίνους.

Οι Ίριδες είναι πολυετή ποώδη φυτά με υπόγειους βλαστούς που είναι ριζώματα ή βολβοί.

Τα είδη που έχουν ριζώματα έχουν 3-10 λογχοειδή φύλλα σε πυκνές συστάδες ενώ τα βολβώδη είδη έχουν κυλινδρικά φύλλα βάσης.

Έχουν άνθος πολύχρωμο με εξαμελές στεφανοειδές περιγόνιο και 3 ανθήρες ενώ ο στύλος είναι πολυσχιδής.

Τα τρία κάτω σέπαλα σε πολλά είδη έχουν τριχίδια που δίνουν την εντύπωση γενιού.

Το γένος Iris περιέχει περισσότερα από 260 είδη που διανέμονται κυρίως σε όλο το Βόρειο Ημισφαίριο ενώ στην Ελλάδα συναντάμε 10 είδη ιρίδων.

Iris germanica

Πολλαπλασιάζονται με σπόρο, με ριζώματα, ή με χώρισμα στο τέλος του καλοκαιριού.

Καλλιεργούνται ευρέως ως καλλωπιστικά και αρωματικά φυτά.

Στην αρωματοποιία χρησιμοποιούνται τα ριζώματα και τα άνθη των ιρίδων.

Από τα ριζώματα των ειδών Iris germanica, Iris pallida και Iris florentina εξάγεται αιθέριο έλαιο που χρησιμοποιείται στην παραγωγή αρωμάτων.

Διάφορα είδη ιρίδων χρησιμοποιούνται ως φαρμακευτικά φυτά από τα αρχαία χρόνια σε πολλά μέρη του κόσμου κυρίως ως αντιφλεγμονώδη, αντιβακτηριδιακά, αντιμυκητιακά, αντισηπτικά, εμετικά και ανθελμινθικά.

Μερικές κλινικές μελέτες δείχνουν θετικά αποτελέσματα στη χρήση των χημικών ενώσεων που ελήφθησαν από διάφορα είδη ίριδας στη θεραπεία του καρκίνου.

Είναι φυτά πλούσια σε δευτερογενείς μεταβολίτες.
 Στα ριζώματα, στα φύλλα και στα άνθη κάποιων ειδών έχουν βρεθεί φλαβονοειδή, ισοφλαβονοειδή, φαινολικές ουσίες, γλυκοσίδια, ξανθόνες και ισοφλαβόνες, και η έρευνα συνεχίζεται.

Galanthus reginae-olgae orph

Άθροισμα: Angiosperms

Κλάση: Monocots

Τάξη: Asparagales

Οικογένεια: Amaryllidaceae

Γένος: Galanthus

Είδος: Galanthus reginae-olgae orph.

Θεόδωρος Γ. Ορφανίδης (1817-1886)

Καθηγητής Πανεπιστημίου στην Έδρα της Βοτανικής 

 

Το όνομά του, Galanthus reginae-olgae, δόθηκε από τον Θ. Γ. Ορφανίδη προς τιμήν της βασίλισσας Όλγας (1851 – 1926).

 
Είναι ενδημικό φυτό της Ελλάδας και χαρακτηρίζεται ως τρωτό είδος.

Σύμφωνα με την βάση δεδομένων για την Ελληνική Φύση ΦΙΛΟΤΗΣ τα

Galanthus reginae-olgae sbsp corcyrensis και Galanthus reginae-olgae sbsp reginae-olgae

χαρακτηρίζονται ως σπάνια είδη.

Βολβώδης πολυετής πόα με ομοιοχλαμυδικό περιάνθιο, κατάλευκα άνθη (σαν το γάλα), φύλλα λογχοειδή, πολύ κοντά ή ανύπαρκτα κατά την άνθιση. 

Ανθίζει από τον Οκτώβριο μέχρι τον Δεκέμβριο ενώ το υποείδος Galanthus reginae-olgae ssp vernalis μέχρι τις αρχές της Άνοιξης.

Τα υψηλά ποσοστά αλκαλοειδών που έχουν στους βολβούς είναι ένα μέσο άμυνας από τους εχθρούς τους.

Φυτά τις οικογένειας των Αμαρυλλιδών, (Amaryllidaceae), χρησιμοποιούνται εδώ και χιλιάδες χρόνια ως βότανα. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της οικογένειας είναι η ύπαρξη αλκαλοειδών σε όλα τα γένη της οικογένειας. 
Έχουν απομονωθεί περίπου 300 αλκαλοειδή από τα φυτά της οικογένειας.

 

Η γαλανθαμίνη είναι το μόνο αλκαλοειδές των Amaryllidaceae που σήμερα παράγεται σε μεγάλη εμπορική κλίμακα για τη φαρμακευτική βιομηχανία.

Άρχικά εντοπίστηκε σε πληθυσμούς του γένους Galanthus και χρησιμοποιήθηκε σε φάρμακα για την θεραπεία της πολιομυελίτιδας.

Σήμερα χρησιμοποιείται σε φάρμακα για την θεραπεία της νόσου Αλτζχάϊμερ και γίνονται έρευνες

για πιθανή δράση της σε άλλες ασθένειες του κεντρικού νευρικού συστήματος

Άλλα αλκαλοειδή των γάλανθων όπως η λυκορίνη και η ταζεττίνη είναι αντικείμενα εντατικής έρευνας.

Οι Γάλανθοι είναι καλλωπιστικά φυτά με πιο διαδεδομένο τον Galanthus nivalis.

Crocus boryi J.Gay

Jaques Étienne Gay (1786 -1864)

Βασίλειο: Plantae

Άθροισμα: Angiosperms

Κλάση: Monocots

Τάξη: Asparagales

Οικογένεια: Iridaceae

Γένος: Crocus L.

Είδος: boryi J.Gay

Τ' όνομα δόθηκε προς τιμήν του Γάλλου φυσιοδίφη Jean-Baptiste Bory de Saint-Vincent  

(1778 – 1846).

  Συνώνυμα: Crocus laevigatus var. boryi (J.Gay) Nyman

Crocus laevigatus var. boryi (J.Gay) Nyman

Crocus boryanus var. cephalonensis Herb

Crocus ionicus Herb.

Crocus laevigatus var. boryi (J.Gay)Nyman

Crocus marathonensis Heldr.

Crocus laevigatus subsp. boryi (J.Gay)K.Richt.

Ο Crocus boryi ανθίζει, το φθινόπωρο από τον Σεπτέμβριο μέχρι τον Νοέμβριο.

Στοιχεία που τον χαρακτηρίζουν είναι οι άσπροι ανθήρες, πολυσχιδής κίτρινος η πορτοκαλί στύλος και γραμμοειδή φύλλα .

Τον βρίσκουμε στην Ήπειρο την Στερεά Έλλαδα, Πελοπόννησο, Κρήτη και στα Ιόνια νησιά.

Πλησιέστερα συγγενικά είδη είναι τα C.tournefortii και C. laevigatus, έχει παρατηρηθεί ότι ο C. laevigatus και ο C. boryi συχνά βρίσκονται μαζί χωρίς να έχει παρατηρηθεί υβριδισμός μεταξύ τους.

Ο Κρόκος χρησιμοποιείται στο χρωματισμό τροφίμων εξαιτίας μιας πολύ δυνατής χρωστικής που περιέχει (κροκίνη) και ως καρύκευμα (Crocus sativus).
Από τα είδη του γένους Crocus μόνο ο Crocus sativus έχει μελετηθεί συστηματικά για την σύνθεση και τις βιολογικές ιδιότητες των στύλων του. 
Eνδιαφέρουσες αναφορές υπάρχουν και για τον Crocus boryi αλλά χρειάζεται περισσότερη έρευνα. 
Όλα τα είδη Κρόκων είναι μελισσοκομικά φυτά.