Iris (γένος)

    

Iris unguicularis

Βασίλειο: Plantae

Άθροισμα: Angiosperms

Κλάση: Monocots

Τάξη: Asparagales

Οικογένεια: Iridaceae

Γένος:Iris

 

Κοινά ονόματα : Κρίνος

Η Ίριδα κατά τους αρχαίους Έλληνες ήταν κατώτερη θεότητα, κόρη του Θαύμαντα (γιος του Πόντου και της Γαίας) και της Ηλέκτρας (κόρη του Ωκεανού). Αδελφές της ήταν οι Άρπυιες Αελλώ, Ωκυπέτη και Κελαινώ. Φτερωτή αγγελιοφόρος των θεών, όπως και ο Ερμής, απεικονίζεται συχνά με χρυσά φτερωτά σανδάλια και κοντό χιτώνιο. Το όνομά της ήταν άμεσα συνδεδεμένο με το ουράνιο τόξο, γεγονός που οδήγησε στο να δώσει το όνομά της στους πολύχρωμους κρίνους.

Οι Ίριδες είναι πολυετή ποώδη φυτά με υπόγειους βλαστούς που είναι ριζώματα ή βολβοί.

Τα είδη που έχουν ριζώματα έχουν 3-10 λογχοειδή φύλλα σε πυκνές συστάδες ενώ τα βολβώδη είδη έχουν κυλινδρικά φύλλα βάσης.

Έχουν άνθος πολύχρωμο με εξαμελές στεφανοειδές περιγόνιο και 3 ανθήρες ενώ ο στύλος είναι πολυσχιδής.

Τα τρία κάτω σέπαλα σε πολλά είδη έχουν τριχίδια που δίνουν την εντύπωση γενιού.

Το γένος Iris περιέχει περισσότερα από 260 είδη που διανέμονται κυρίως σε όλο το Βόρειο Ημισφαίριο ενώ στην Ελλάδα συναντάμε 10 είδη ιρίδων.

Iris germanica

Πολλαπλασιάζονται με σπόρο, με ριζώματα, ή με χώρισμα στο τέλος του καλοκαιριού.

Καλλιεργούνται ευρέως ως καλλωπιστικά και αρωματικά φυτά.

Στην αρωματοποιία χρησιμοποιούνται τα ριζώματα και τα άνθη των ιρίδων.

Από τα ριζώματα των ειδών Iris germanica, Iris pallida και Iris florentina εξάγεται αιθέριο έλαιο που χρησιμοποιείται στην παραγωγή αρωμάτων.

Διάφορα είδη ιρίδων χρησιμοποιούνται ως φαρμακευτικά φυτά από τα αρχαία χρόνια σε πολλά μέρη του κόσμου κυρίως ως αντιφλεγμονώδη, αντιβακτηριδιακά, αντιμυκητιακά, αντισηπτικά, εμετικά και ανθελμινθικά.

Μερικές κλινικές μελέτες δείχνουν θετικά αποτελέσματα στη χρήση των χημικών ενώσεων που ελήφθησαν από διάφορα είδη ίριδας στη θεραπεία του καρκίνου.

Είναι φυτά πλούσια σε δευτερογενείς μεταβολίτες.
 Στα ριζώματα, στα φύλλα και στα άνθη κάποιων ειδών έχουν βρεθεί φλαβονοειδή, ισοφλαβονοειδή, φαινολικές ουσίες, γλυκοσίδια, ξανθόνες και ισοφλαβόνες, και η έρευνα συνεχίζεται.