Arbutus unedo L. (Κουμαριά)

Βασίλειο: Plantae

Άθροισμα: Angiosperms

Κλάση: Dicotyledons

Τάξη: Ericales

Οικογένεια: Ericaceae

Γένος: Arbutus

Είδος: A. unedo

 

Συνώνυμα: Arbutus cassinifolia Steud, Arbutus crispa Hoffmans, Arbutus cromii auct.

Άλλα ονόματα: Arbousier, Westlicher Erdbeerbaum, Chruścina jagodna, Земляничное дерево крупноплодное, λαγομηλιά, μάρε, κουμαριά, Killarney, strawberry tree.

Η κουμαριά (Arbutus unedo L.) είναι αειθαλής όμορφος θάμνος ή μικρό δέντρο. Το ύψος της κουμαριάς σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να ξεπεράσει τα 5 μέτρα. Συναντάται στη λεκάνη της Μεσογείου, στη δυτική και κεντρική Ευρώπη.

Έχει σκληρά, οδοντωτά, δερματώδη φύλλα σκούρου πράσινου χρώματος με ελλειψοειδές σχήμα, και διατάσσονται πάνω στον βλαστό σε σπειροειδή διάταξη.

Τα άνθη του είναι ερμαφρόδιτα, έχουν καμπανοειδές σχήμα και λευκό ή ρόδινο χρώμα, τυπικά της οικογένειας των ερικοειδών (Ericaceae).

Έχει σαρκώδη καρπό (δρύπη). Σε πρώιμο στάδιο έχει κίτρινο χρώμα ενώ στην ωριμότητα βαθύ κόκκινο.

Οι κουμαριές έχουν το χαρακτηριστικό ότι πάνω στο ίδιο δέντρο μπορούμε να δούμε άνθη και καρπό ταυτόχρονα.

  Οι καρποί της κουμαριάς χρησιμοποιούνται για την παραγωγή μαρμελάδων και λικέρ. Στην Πορτογαλία, από τους καρπούς της Κουμαριάς παράγεται το μπράντι Medronho.

Στην Ελλάδα σε πολλά χωριά που δεν είχαν σταφύλια, για να εξασφαλίσουν το τσίπουρο της χρονιάς, αποστάζαν κούμαρα. Το τσίπουρο από κούμαρα, παρόλο που δεν θεωρείται καλής ποιότητας, έχει ακόμα φανατικούς οπαδούς.

Η κουμαριά χρησιμοποιείται για θεραπευτικούς σκοπούς.

Χρήσιμα μέρη του φυτού είναι τα φύλλα, ο φλοιός, η ρίζα και ο καρπός του.

Χρησιμοποιείται στη θεραπεία των παθήσεων του ουροποιητικού συστήματος, της δυσεντερίας και της διάρροιας, και είναι στυπτικά και διουρητικά.

Τα φύλλα της περιέχουν την ουσία κουμαρίνη. Είναι μια χημική ουσία που την συναντάμε και στο φυτό Cinnamomum cassia (κανέλα της Κίνας). Η ουσία αυτή χρησιμοποιείται σε αρώματα και ενυδατικές κρέμες μαλλιών (contitioners). Σε μεγάλες ποσότητες προκαλεί βλάβες στο συκώτι και τα νεφρά.

Μια άλλη ουσία που περιέχεται στους καρπούς της κουμαριάς είναι και η αρβουτίνη (arbutin). Είναι μια φυτοχημική ουσία, (γλυκοσίδιο), που χρησιμοποιείται σε προϊόντα λεύκανσης του δέρματος.

Είναι περιζήτητο καλλωπιστικό δέντρο και πολύ χρήσιμο για τη μελισσοκομία.

Από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο, ανάλογα με τις κλιματολογικές συνθήκες, οι μέλισσες ετοιμάζονται να αντιμετωπίσουν, όσον το δυνατό καλύτερα, τους δύσκολους μήνες του χειμώνα. Για να γίνει αυτό πρέπει να έχουν τις κατάλληλες προμήθειες και τον ανάλογο πληθυσμό έγκαιρα, έτσι ώστε να ξεκινήσουν δυναμικά την άνοιξη. Όλα αυτά μπορούν να τα πετύχουν μόνο εάν υπάρχει καλή ανθοφορία το φθινόπωρο.

Τα άνθη της κουμαριάς βοηθάνε πολύ στην επέκταση του γόνου, (εάν οι κλιματολογικές συνθήκες το επιτρέψουν), και δυναμώνει τα μελίσσια που θα εκμεταλλευτούν την ανθοφορία της.

Πολλοί μελισσοκόμοι επιλέγουν να τρυγήσουν αυτό το μέλι.

Το μέλι κουμαριάς έχει σκούρο χρώμα, υπόπικρη γεύση και κρυσταλλώνει γρήγορα.

Aesculus hippocastanum L.

Περιγράφηκε πρώτη φορά από τον Carl Linnaeus (1707 – 1778) γνωστός και ως Carl von Linné, Σουηδός βοτανολόγος, ιατρός, ζωολόγος, ιδρυτής της διωνυμικής ονοματολογίας και θεμελιωτής της βοτανικής επιστήμης.

Aesculus hippocastanum L

Βασίλειο: Plantae

Άθροισμα: Angiosperms

Κλάση: Dicotyledons

Τάξη: Sapindales

Οικογένεια: Sapindaceae

Γένος: Aesculus

Είδος: A. hippocastanum

Άλλες ονομασίες: αγριοκαστανιά, πικροκαστανιά, horse chestnut.

Η ιπποκαστανέα ή αγριοκαστανιά είναι φυλλοβόλο δέντρο ύψους έως και 35 μέτρων. Προτιμά τα ημισκιερά μέρη και συναντάται συνήθως σε ρέματα. Έχει παλαμοσχιδή μεγάλα σύνθετα φύλλα ανοικτού πράσινου χρώματος όταν είναι νέα, τα οποία σκουραίνουν όταν ωριμάσουν.

Οι ταξιανθίες της αγριοκαστανιάς είναι θύσανοι και τα άνθη της είναι λευκά με κόκκινα ή κίτρινα στίγματα. Ανθίζει τέλος Απριλίου με αρχές Μαΐου και καρπίζει Σεπτέμβριο με Οκτώβριο.

Aesculus hippocastanum L.

 

H αγριοκαστανιά, (Aesculus hippocastanum), δεν έχει καμία σχέση με την κοινή καστανιά, (Castanea sativa), η οποία ανήκει στην τάξη Fagales.

Οφείλει το όνομά της στην πεποίθηση που επικρατούσε παλιότερα ότι θεραπεύει τα άλογα από πόνους του στήθους, ( horse chestnut), κάτι που είναι μάλλον λάθος αφού τα μέρη της αγριοκαστανιάς είναι δηλητηριώδη για τα άλογα.

Στην Ελλάδα την συναντάμε στην Ήπειρο, στη Μακεδονία και στα ορεινά του νομού Φθιώτιδος. Είναι δέντρο που υπήρχε από παλιά στα Βαλκάνια και στην Ασία, ενώ στα υπόλοιπα μέρη της Ευρώπης όπου συναντάται σήμερα εμφανίστηκε πολύ αργότερα.

 

Aesculus hippocastanum L.

  Έχει θεραπευτικές ιδιότητες γνωστές από τη αρχαιότητα. Έχει χρησιμοποιηθεί για την θεραπεία των ρευματισμών και για προβλήματα της ουροδόχου κύστης και των γαστρεντερικών διαταραχών. Σήμερα χρησιμοποιείται κυρίως για την θεραπεία της χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας, του φλεβίτη, των κιρσών, καθώς επίσης και των αιμορροΐδων.

Περιέχει σαπωνίνες με κυριότερη την αισκίνη (aescin a, b), φλαβονοειδή, κουμαρίνες, με κυριότερη την αισκουλίνη (aesculin), τανίνες, φυτοστερόλες και βιταμίνη P.

Η αισκίνη είναι το κυριότερο ενεργό συστατικό της αγριοκαστανιάς και βοηθά στην προστασία των φλεβών.

Χρησιμοποιούνται τα φύλλα, ο φλοιός και κυρίως ο καρπός του δέντρου.

Τα μέρη του δέντρου είναι δηλητηριώδη, έτσι, για την χρήση τους χρειάζονται κάποια επεξεργασία. Στο εμπόριο μπορούμε να βρούμε πολλά σκευάσματα που έχουν σαν βάση την αγριοκαστανιά.

Είναι πολύ διαδεδομένο σαν καλλωπιστικό δέντρο σε δρόμους και κήπους.

Το νέκταρ και η γύρη των ανθέων της είναι τοξικά για τις μέλισσες, εξαιτίας όμως της έντονης ανθοφορίας του Μαΐου δεν παρουσιάζονται προβλήματα.

Στην Ελλάδα η αγριοκαστανιά προστατεύεται από το προεδρικό διάταγμα 67/1981 και χαρακτηρίζεται ως «άλλο σημαντικό είδος» σε έξι Τόπους Κοινοτικής Σημασίας του Δικτύου ΦΥΣΗ 2000 (Τσιρούκης, 2008) πηγή: wfdt.teilar.gr.