Πικραμυγδαλιά (Prunus dulcis (Mill.) D. A. Webb var. amara (DC.) Buchheim)

Άθροισμα: Angiosperms

Βασίλειο: Plantae

Κλάση: Dicotyledons 
Τάξη: Rosales
Οικογένεια: Rosaceae

Γένος: Prunus

Είδος: Prunus dulcis (Mill.) D. A. Webb var. amara (DC.) Buchheim

Άλλα ονόματα: Πικραμυγδαλιά, Bitter Almond, Bittermandel, Bittere amandel, Amande amère, Mandorla amara, Горький миндаль, Acı badem, Almendra amara.

Η πικραμυγδαλιά, (Prunus dulcis (Mill.) D. A. Webb var. amara (DC.) Buchheim ), όπως και η κοινή αμυγδαλιά, ( Prunus dulcis (Mill.) D. A. Webb), ανήκουν στην ίδια οικογένεια (Rosaceae) με την τριανταφυλλιά.

Είναι μικρό δέντρο και ανθίζει στην περιοχή μας συνήθως μετά της 15 Μαρτίου.

Οι καρποί της είναι αρκετά μικρότεροι από την κοινή αμυγδαλιά, όπως και τα φύλλα της.

Μεταξύ άλλων ουσιών, το πικραμύγδαλο περιέχει το γλυκοσίδιο αμυγδαλίνη. Από αυτή την ουσία, με τη βοήθεια κάποιων ειδικών ενζύμων, παράγονται υδροκυάνιο και βενζαλδεΰδη.

H αμυγδαλίνη, επίσης, περιέχεται στα κουκούτσια του βερίκοκου, του ροδάκινου και του δαμάσκηνου, δέντρα τα οποία ανήκουν στο ίδιο γένος με την πικραμυγδαλιά.

Το υδροκυάνιο είναι δηλητηριώδης ουσία. H μέγιστη επιτρεπόμενη ημερήσια πρόσληψη από το στόμα είναι 0,6 mg, ενώ 0,6 - 1,5 mg θεωρείται θανατηφόρα δόση (πηγή: wikipedia).

Η βενζαλδεΰδη είναι επίσης δηλητηριώδης ουσία. Σύμφωνα με το wikipedia, για έναν ενήλικο άνθρωπο 70 κιλών, 50 ml θεωρείται θανατηφόρα δόση.

Παρόλα αυτά, σε μικρές δόσεις δεν θεωρείται επικίνδυνη και χρησιμοποιείται στις βιομηχανίες τροφίμων και καλλυντικών σαν αρωματική ουσία (άρωμα πικραμύγδαλου).

Το πικραμύγδαλο, και κυρίως το λάδι του, χρησιμοποιείται όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω στη βιομηχανία καλλυντικών και τροφίμων, και έχει φαρμακευτικές ιδιότητες. Έχει αντιπυρετικές, ηρεμιστικές, αντιμικροβιακές, ανθελμινθικές, καθαρτικές και αντιβακτηριακές ιδιότητες.

Φυσικά, με βάση τα παραπάνω, η χρήση του γίνεται σε συγκεκριμένες δόσεις και χρήσεις, πάντα με την συμβουλή κάποιου ειδικού.

Ulmus minor Mill. (φτελιά ή καραγάτσι)

Άθροισμα: Angiosperms

Βασίλειο: Plantae

Κλάση: Dicotyledons
Τάξη: Rosales
Οικογένεια: Ulmaceae

Γένος: Ulmus

Είδος: Ulmus minor Mill.

 

Συνώνυμα: Ulmus campestris

Άλλα ονόματα: Φτελιάς, πτελέα, καραγάτσι, English elm, Gladde iep, Petit orme. Feld-Ulme. Olmo, Вяз малый, Wiąz pospolity.

Το είδος Ulmus minor το ξέρουμε ως καραγάτσι ή φτελιά, και ανήκει στην οικογένεια Ulmaceae. Στην Ήπειρο είναι γνωστό ως φτελιάς.

Είναι φυλλοβόλο δέντρο μεγάλου μεγέθους που μπορεί να φτάσει τα 30 μέτρα ύψος.

Ζει πολλά χρόνια και έχουν καταγραφεί δέντρα 300 ετών και σε ορισμένες περιπτώσεις μεγαλύτερης ηλικίας.

Ανθίζει τον Φεβρουάριο και έχει ερμαφρόδιτα άνθη χωρίς πέταλα και σέπαλα, και η γονιμοποίηση τους γίνεται με τον αέρα.

Ο καρπός του ωριμάζει τον Ιούνιο.

 

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι η νύμφη Πτελέα ήταν μια Αμαδρυάδα, κόρη της Αμαδρυάδας και του Όξυλου.

Αναφορές για το δέντρο πτελέα συναντάμε στην Ιλιάδα και σε άλλα αρχαία κείμενα.

Ο γνωστός Έλληνας συγγραφέας Μ. Καραγάτσης (Δημήτριος Ροδόπουλος) είχε εμπνευστεί το επώνυμό του από μια φτελιά (καραγάτσι)

που βρισκόταν στο εξοχικό της οικογένειάς του.

 

Είναι καλλωπιστικό δέντρο και το συναντάμε σε δρόμους (κυρίως στη βόρεια Ευρώπη), αυλές και κήπους.

Η φτελιά έχει φαρμακευτικές ιδιότητες και συνήθως χρησιμοποιείται ο νεαρός φλοιός του δέντρου.

Έχει αντιφλεγμονώδη δράση και έχει χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση της διάρροιας και προβλημάτων του πεπτικού συστήματος γενικά.

Κάποιοι, με έγχυμα του φλοιού του, κάνουν στοματικές πλύσεις και γαργάρες.

Το ξύλο της είναι πολύ ανθεκτικό. Με αυτό παλιότερα κατασκεύαζαν τόξα, όπλα και άροτρα. Είναι ανθεκτικό στο νερό και για αυτό το ξύλο της φτελιάς είναι πολύ καλό σε εφαρμογές που έχουν επαφή με το νερό.

Σήμερα το χρησιμοποιούν και στην κατασκευή φέρετρων, καρεκλών καθώς επίσης στην κατασκευή των γιαπωνέζικων κρουστών Taiko.

Laurus nobilis L. (Δάφνη)

Άθροισμα: Angiosperms

Βασίλειο: Plantae

Κλάση: Dicotyledons
Τάξη: Laurales
Οικογένεια: Lauraceae

Γένος: Laurus

Είδος: Laurus nobilis L.

Άλλα ονόματα: Δάφνη, βαϊά, Bay Laurel, Grecian Laurel, Dafinë, ghâr, Waraq al-lauri, Ereinotz, Laurbær, Laurier, Laurier, alloro poetico, Liść laurowy, Defne ağacı.

Η δάφνη (Laurus nobilis) είναι ιθαγενές δέντρο της Μεσογείου και ανήκει στην οικογένεια Lauraceae. Είναι αειθαλές μικρό δέντρο ή πολλές φορές θάμνος. Προτιμά τα ασβεστολιθικά εδάφη και το ύψος του μπορεί να ξεπεράσει τα δέκα μέτρα.

Τα άνθη του έχουν λευκό-κρεμ χρώμα ενώ τα φύλλα του είναι λογχοειδή, ακέραια, με βαθύ πράσινο χρώμα και χαρακτηριστικά ευχάριστη μυρωδιά.

Είναι πολύ γνωστό φυτό από την αρχαιότητα. Χαρακτηριστικός είναι ο μύθος

του θεού Απόλλωνα και της νύμφης Δάφνης. Σύμφωνα με τον μύθο, ο θεός Απόλλωνας ερωτεύτηκε την νύμφη Δάφνη, κόρη του ποταμού Πηνειού και της Γης. Εκείνη όμως αρνήθηκε να ενδώσει στις ερωτικές επιθυμίες του και έτρεξε να του ξεφύγει. Βλέποντας όμως ότι αυτό ήταν αδύνατο, ζήτησε από τον πατέρα της να τη βοηθήσει. Έτσι αυτός την μετέτρεψε στο γνωστό μας δέντρο, και από τότε καθιερώθηκε ως ιερό δέντρο του Απόλλωνα.

Τα στεφάνια από κλαδιά δάφνης ήταν σύμβολα νίκης, εξουσίας και φήμης, τόσο στην αρχαία Ελλάδα όσο και στη Ρώμη.

 

Περιέχει μεταξύ πολλών άλλων: κινεόλη, γερανιόλη, δαφνίνη, α και β πινίνη, δαφνικό οξύ, αιθέριο έλαιο, νινεόλη, τανικό οξύ και ευγενόλη.

Το αφέψημα των φύλλων της σταματάει την τριχόπτωση και μαυρίζει τα μαλλιά (πολύ καλά σε συνδυασμό με φύλλα καρυδιάς). Η σκόνη από ξερά δαφνόφυλλα σταματάει την αιμορραγία της μύτης (Κ. Μπαζαίος).

Έχει χρησιμοποιηθεί για την καταπολέμηση των δυσπεψιών και τη θεραπεία διαστρεμμάτων και μωλώπων.

Τα φύλλα της χρησιμοποιούνται στη μαγειρική, ενώ το εκχύλισμα και το λάδι των φύλλων της χρησιμοποιούνται σαν φυσικό άρωμα σε βερμούτ, παγωτά, γλυκά, προϊόντα αρτοποιίας και σε κονσέρβες (Κ. Μπαζαίος).

Τέλος, χρησιμοποιείται και ως καλλωπιστικό φυτό.

Platanus orientalis L. (πλάτανος)

Άθροισμα: Angiosperms

Βασίλειο: Plantae

Κλάση: Dicotyledons
Τάξη: Proteales
Οικογένεια: Platanaceae

Γένος: Platanus

Είδος: Platanus orientalis L.

 
Άλλα ονόματα: Oriental plane-tree, Oosterse plataan, Platane d'Orient, Doğu çınarı, Платан восточный.

 

Platanus: Από την ελληνική λέξη πλάτανος.

Orientalis: Ανατολικός.

 

Ο Πλάτανος (Platanus orientalis) ανήκει στην οικογένεια Platanaceae, η οποία περιλαμβάνει μόνο το γένος Platanus.

Είναι αιωνόβιο φυλλοβόλο δέντρο, το μέγεθος του οποίου ξεπερνάει τα 30 μέτρα, και έχει χαρακτηριστικά μεγάλη κόμη. Έχει αρσενικά και θηλυκά άνθη, και τα φύλλα του είναι παλαμοειδή χνουδωτά. Το συναντάμε συνήθως σε ποτάμια και λίμνες και γενικότερα όπου υπάρχει νερό.

Είναι ιθαγενές των Βαλκανίων και της Ασίας, και φύεται από την Ελλάδα έως την Ινδία.

 

Καρπός

 

Ο Πλάτανος είναι ένα από τα πιο γνωστά και αγαπητά δέντρα στην Ελλάδα από τα αρχαία χρόνια. Δεν είναι τυχαίο το ότι στην κεντρική πλατεία πολλών πόλεων και χωριών θα συναντήσει κανείς ένα η περισσότερα πλατάνια.

Έχουν αναφερθεί αιωνόβια πλατάνια σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, με πιο ονομαστά τον πλάτανο του Ιπποκράτη στην Κω και τον πλάτανο στο Κράσι Μαλλίων στην Κρήτη.

Το επιβλητικό του μέγεθος, ο ίσκιος και η δροσιά που προφέρει το πυκνό και όμορφο φύλλωμά του, του έχουν δώσει τιμητική θέση στη λαϊκή μας παράδοση.

 

Κάτω στα δασιά πλατάνια, στην Κρυόβρυση,

Κάθονταν δυο παλικάρια και μια λυγερή,

Κάθονταν τρώγαν και πίναν και κουβέντιαζαν.

Διαμαντούλα μ’, τι είσαι τέτοια, τέτοια κίτρινη;

Μήν’ ο ήλιος σε πειράζει, μήνα φάντασμα;

Μήτ’ ο ήλιος με πειράζει, μήτε φάντασμα,

Με πατάει ο γιος του Ρήγα του γραμματικού.

Τι έχεις καημένε πλάτανε και στέκεις μαραμένος,
με τις ριζούλες στο νερό, με τη δροσιά στα φύλλα.
Μήπως βοριάς σε φύσηξε, μήπως κακό χαλάζι;

Παιδιά μ' σαν με ρωτήσατε, να σας το μολογήσω.
Αλή-πασάς επέρασε με δεκαοχτώ χιλιάδες
κι όλοι στον ίσκιο μ' έκατσαν και κάτ' απ' τη δροσιά μου
κι όλοι σημάδι μ' έβαλαν κι όλοι με ντουφεκίσαν
άλλοι βαρούν στους κλώνους μου κι άλλοι βαρούν τα φύλλα
κι ο σκύλος ο Αλή-πασάς βαρεί μες στην καρδιά μου
μαράθηκαν τα φύλλα μου, μαράθηκε η καρδιά μου.

Φύλλα

 

Είναι καλλωπιστικό είδος και, εκτός από πλατείες, το συναντάμε συχνά σε κήπους και αγροκτήματα. 
Έχει χρησιμοποιηθεί κατά των αποστημάτων και εγκαυμάτων, και ο φλοιός του λέγεται ότι έχει αιμοστατικές ιδιότητες.

Το ξύλο του χρησιμοποιείται στην χαρτοποιία, στην υποδηματοποιία και στην κατασκευή ξυλόγλυπτων και κιβωτίων.

Τα τελευταία χρόνια έχουν καταστραφεί χιλιάδες πλατάνια κυρίως στην Πελοπόννησο, στην Ήπειρο και στη Θεσσαλία, εξαιτίας της ασθένειας του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου. Η ασθένεια αυτή οφείλεται στον μύκητα Ceratocystis platani, ο οποίος αναπτύσσεται στις ρίζες, στον κορμό και στα κλαδιά του δέντρου, με αποτέλεσμα τη νέκρωση του δέντρου.

Ο μύκητας αυτός έχει έρθει στην Ευρώπη από την Αμερική, ενώ στην Ελλάδα πιθανόν από την Ιταλία.

Εισέρχεται στο δέντρο από πληγές στα διάφορα μέρη του. Μεταδίδεται κυρίως από μολυσμένα γεωργικά εργαλεία (αλυσοπρίονα, σκαπτικά εργαλεία) ή από γειτονικά προσβεβλημένα δέντρα.

Δεν υπάρχει τρόπος αντιμετώπισης της ασθένειας παρά μόνο η πρόληψη, γι' αυτό καλό είναι να ειδοποιούνται η Δασική Υπηρεσία και η Διεύθυνση Γεωργίας της περιοχής όπου παρατηρούνται προσβεβλημένα δέντρα.

Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια έχουν βρεθεί πολλά νεκρά δέντρα στον ποταμό Καλαμά και στην περιοχή μας, κάποια από τα οποία είναι μεγάλης ηλικίας.

Alnus glutinosa ( σκλήθρο)

Φύλλο

Άθροισμα: Angiosperms

Βασίλειο: Plantae

Κλάση: Dicotyledons 
Τάξη: Fagales
Οικογένεια: Betulaceae

Γένος: Alnus

Είδος: A. glutinosa

  Άλλα ονοματα: Σκλήθρο, black alder, Common Alder, European alder, Zwarte els, Tervaleppä, Aulne glutineux, Verne.

 

Το Alnus glutinosa ή σκλήθρο, όπως είναι γνωστό στην Ελλάδα, ανήκει στην οικογένεια Betulaceae, ( φουντουκιά, γράβος, όστρια), η οποία περιέχει 6 γένη και περισσότερα από 120 είδη.

Είναι κοινό είδος στην Ευρώπη, ενώ σύμφωνα με τη βάση δεδομένων για την ελληνική φύση “Φιλότης” στην Ελλάδα το συναντάμε στους νομούς Αιτωλοακαρνανίας, Άρτας, Θεσπρωτίας, Ιωαννίνων, Καστοριάς, Λαρίσης και Πρέβεζας.

Το ύψος του μπορεί να φτάσει τα 25 μέτρα σε ιδανικές συνθήκες.

Ανθίζει Μάρτιο με Απρίλιο και τα άνθη του είναι ερμαφρόδιτα, ενώ καρπίζει Σεπτέμβριο με Νοέμβριο.

Προτιμά υγρά μέρη, ποτάμια, βάλτους και δάση με υγρασία.

 

Καρπος

  Το βακτήριο Frankia alni αναπτύσσει συμβιωτική σχέση με τα είδη του γένους Alnus, προσφέροντας στο δέντρο άζωτο, και βελτιώνει παράλληλα τη γονιμότητα του εδάφους.

Ο φλοιός του Alnus glutinosa έχει στυπτικές, καθαρτικές, αντιπυρετικές και αιμοστατικές ιδιότητες.

Το ξύλο του είναι πολύ ανθεκτικό στο νερό και για αυτόν τον λόγο χρησιμοποιείται σε θεμέλια κτηρίων που έχουν επαφή με το νερό.

Επίσης χρησιμοποιείται για την κατασκευή μολυβιών, χαρτιού, ξυλόγλυπτων και επίπλων.

Από διάφορα μέρη του δέντρου παίρνουμε χρωστικές για ποικίλες χρήσεις.

Quercus ilex (Αριάς)

 Άθροισμα: Angiosperms

Βασίλειο: Plantae

Κλάση: Dicotyledons

Τάξη: Fagales
Οικογένεια: Fagaceae

Γένος: Quercus

Είδος: Quercus ilex

Άλλα ονόματα: Holm Oak, Alzina, Steeneik, Rautatammi, Chêne vert, leccio, дуб каменный, encina.

Άλλο ένα είδος της οικογένειας Quercus και της οικογένειας Fagaceae, είναι το είδος Quercus ilex, πιο γνωστό στην Ελλάδα ως η Αριά, ενώ στην Ήπειρο το ξέρουμε ως ο Αριάς .

Πολύ χαρακτηριστικό δέντρο της Μεσογείου, το ύψος του οποίου μπορεί να φτάσει τα 20-25 μέτρα όταν οι συνθήκες είναι κατάλληλες.

 

Σχηματίζει πολύ όμορφα δάση, που ξεχωρίζουν από το βαθύ πράσινο φύλλο του δέντρου αυτού. Ανθίζει Απρίλιο με Μάιο, ενώ ο καρπός του, που είναι βελανίδι, ωριμάζει Οκτώβριο με Νοέμβριο. 

Χρησιμοποιείται σαν καλλωπιστικό δέντρο σε κήπους είτε με τη μορφή θάμνου είτε σαν δέντρο.

Το ξύλο του είναι πολύ σκληρό και χρησιμοποιείται για την κατασκευή εργαλείων, βαρελιών κρασιού και σκαφών.

Ο καρπός του είναι βρώσιμος και μπορεί να αλεστεί και για την παρασκευή αλευριού.

Celtis australis (μελικουκιά)

Φύλλα

Άθροισμα: Angiosperms

Βασίλειο: Plantae

Κλάση: Dicotyledons 
Τάξη: Rosales
Οικογένεια: Cannabaceae

Γένος: Celtis

Είδος: Celtis australis L.

 

Άλλα ονόματα: Μελικουκιά, μολοκουκιά, Lote tree, Euroopankeltis, honeyberry tree, European nettle tree, European hackberry, nettle tree, micocoulier, zurgelbaum, ku, batkar, perlaro, arcidiavolo, bagolaro, almez, lodón, копривић, çitlembik.

 

Το είδος Celtis australis είναι πιο γνωστό στην Ελλάδα ως μελικουκιά, μελοκουκιά, ή μολοκουκιά. Μέχρι πρόσφατα ανήκε στην οικογένεια Ulmaceae, ύστερα όμως από έρευνες κατατάχθηκε στην οικογένεια Cannabaceae.

 

Καρπός

Είναι φυλλοβόλο δέντρο, ύψους 10-20 μέτρων, ιθαγενές της Μεσογείου.

Ανθίζει Μάρτιο με Απρίλιο και τα άνθη του είναι ερμαφρόδιτα. Ο καρπός του είναι δρύπη και ωριμάζει Σεπτέμβριο με Οκτώβριο.

Τα φύλλα και ο καρπός της έχουν μαλακτικές, στυπτικές, αντιδιαρροϊκές ιδιότητες και έχει χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία της δυσεντερίας.

Τα φύλλα της μελικουκιάς είναι πλούσια σε φλαβονοειδή και περιέχουν μεταξύ άλλων τανίνες, σαπωνίνες και αλκαλοειδή. 

 

Κορμός

  Το ξύλο του χρησιμοποιείται για την κατασκευή εργαλείων, μπαστουνιών, καλαμιών ψαρέματος και μαστιγίων.

Από τον φλοιό και τη ρίζα του παράγεται μία κίτρινη βαφή που χρησιμοποιείται για τη βαφή μεταξιού.

 Ο καρπός της είναι βρώσιμος και από αυτόν παρασκευάζονται μαρμελάδες.

Εκτός από τις παραπάνω χρήσεις, τη μελικουκιά τη συναντάμε σε κήπους και ως καλλωπιστικό δέντρο.

Quercus cerris L. (Τσέρος)

Άθροισμα: Angiosperms

Βασίλειο: Plantae

Κλάση: Dicotyledons

Τάξη: Fagales
Οικογένεια: Fagaceae

Γένος: Quercus

Είδος: Quercus cerris L.

Άλλα ονόματα: Τσέρος, Turkey oak, Moseik, Turkintammi, Chêne pubescent, dub cerový.

Το είδος Quercus cerris L. είναι ένα ακόμα είδος δρυός της οικογένειας Fagaceae. Στην περιοχή μας είναι γνωστό ως ''τσέρος'' και σχηματίζει μερικά πολύ όμορφα δάση.

Είναι φυλλοβόλο δέντρο και το ύψος του μπορεί να φθάσει τα 20 -30 μέτρα.

Ο καρπός του είναι βελανίδι και ωριμάζει δεκαοχτώ μήνες μετά την γονιμοποίηση του άνθους.

Το συναντάμε κυρίως στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και στην Τουρκία, σε υψόμετρα από 50 – 2.000 μέτρα.