Hericium erinaceus (Bull.) Pers

Φύλλο:Basidiomycota

Κλάση: Agaricomycetes

Τάξη: Russulales

Οικογένεια: Hericiaceae 
Γένος:Hericium

Είδος: erinaceus (Bull.) Pers

Άλλες ονομασίες:

Αρνί, Αρνάκι, old man’s beard, satyr’s beard, lion’s mane, hedgehog fungus,Yamabushitake.

  
 Το συναντάμε συνήθως το φθινόπωρο σε δάση δρυός και οξιάς, σε κορμούς και σε κουφάλες ζωντανών ή πρόσφατα κομμένων δέντρων.

Χαρακτηριστικά: Έχει συνήθως στρογγυλόμορφο καρπόσωμα με 5- 40 εκατοστά διάμετρο, καλυμμένο με λευκές, (κρεμ σε ώριμη ηλικία), μαλακές, αγκαθωτές προεξοχές που του δίνουν την όψη αρνιού ή κεφάλι λιονταριού.

 Ανήκει στους βασιδιομύκητες και ζει παρασιτικά, σαπροφυτικά πάνω σε υγιή ή πληγωμένα δέντρα από τα οποία απομυζεί τα απαραίτητα συστατικά.

Το Hericium erinaceus έχει εξαπλωθεί σε πολλές χώρες της Ασίας, Ευρώπης, Β. Αμερικής.

Στην περιοχή μας υπάρχουν  λίγα φυτά και αρκετά δύσκολα να τα βρει κανείς.

 Είναι φαγώσιμο μανιτάρι, πολύ νόστιμο, πρέπει όμως να μαζεύεται πριν ωριμάσει.

Η γεύση του σε πολλούς θυμίζει γαρίδα ή αστακό ενώ άλλοι λένε ότι θυμίζει κρέας χωρίς την βαριά μυρωδιά του κρέατος, το μόνο σίγουρο είναι ότι αν μαγειρευτεί σωστά είναι πολύ νόστιμο.

 Εξαιτίας των μικρών αριθμών του χρειάζεται πολύ προσοχή όταν το μαζεύουμε, αυτό ισχύει και για όλα τα μανιτάρια άλλωστε.

 Παραδοσιακά στην κινέζικη ιατρική χρησιμοποιείται για την θεραπεία προβλημάτων του πεπτικού συστήματος (ακόμη και για την αντιμετώπιση καρκίνων).
Έχει γίνει αντικείμενο εντατικών ερευνών λόγω των φαρμακευτικών του ιδιοτήτων. 

Έχει αντιβακτηριδιακές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και βοηθάει στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.

 Περιέχει μόρια γνωστά ως hericenones και erinacines, δύο ενώσεις που φαίνεται ότι μπορούν να διεγείρουν την σύνθεση του παράγοντα ανάπτυξης των νεύρων (Nerve Growth Factor). Ο NGF είναι μέρος μιας οικογένειας πρωτεϊνών που παίζουν ρόλο στην διατήρηση, επιβίωση και αναγέννηση των νευρικών κυττάρων. Η έλλειψη του NGF θεωρείται μία από τις κύριες αιτίες εμφάνισης της άνοιας, της νόσου του Alzheimer και της νόσου του Parkinson.

 To Hericium Erinaceus περιέχει παλμιτικό οξύ, θρεϊτόλη και D-αραβινιτόλη.

Οι ουσίες αυτές θεωρείται ότι  ρυθμίζουν τα επίπεδα του σακχάρου και των λιπιδίων στο αίμα.

Έρευνες έχουν δείξει ότι βοηθάει στην θεραπεία της παγκρεατίτιδας, (οξεία φλεγμονή του παγκρέατος), στην θεραπεία της νόσου του Crohn (χρόνια φλεγμονώδης πάθηση του πεπτικού σωλήνα), και σε περιπτώσεις γαστρίτιδας.
 

Στο εμπόριο κυκλοφορούν διάφορα σκευάσματα που έχουν σαν βάση το Hericium erinaceus.

Όλα τα φαγώσιμα μανιτάρια δεν πρέπει να μαζεύονται χωρίς την παρουσία ενός έμπειρου μανιταροσυλλέκτη.

Amanita phalloides (Vaill. ex Fr.) Link

Amanita phalloides (Vaill. ex Fr.) Link

 

 

 

Φύλλο: Basidiomycota

Κλάση: Agaricomycetes

Τάξη: Agaricales

Οικογένεια: Amanitaceae

Γένος: Amanita

Είδος: phalloides (Vaill. ex Fr.) Link

Άλλες ονομασίες: Φαμελίτης, θανατίτης, death cap, Agaricus phalloides Bull, Fungus phalloides Vaill., Amanite phalloïde, Grüner Knollenblätterpilz, Бледная поганка, Muchomor zielonawy, Groene knolamaniet

Ο Αμανίτης ο φαλλοειδής αρχικά περιγράφηκε από τον Γάλλο βοτανολόγο

Sébastien Vaillant (1669 - 1722) ως ( Fungus phalloides ).

Αργότερα πήρε το τελικό του όνομα Amanita phalloides από τον Johann Heinrich Friedrich Link (1767 – 1851).

Από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο σε δάση πλατύφυλλων θα συναντήσουμε ένα όμορφο και φαινομενικά αθώο μανιτάρι, τον Αμανίτη τον φαλλοειδή (Amanita phalloides).

Χαρακτηριστικά: Αρχικά το καρπόσωμά του έχει το σχήμα αυγού, (όπως όλοι οι Αμανίτες), κλεισμένο στο ολικό πέπλο. Στην συνέχεια, καθώς το ολικό πέπλο σχίζεται, ξεπροβάλει το καπέλο, που έχει συνήθως χρώμα κίτρινο, ή λαδοπράσινο, λαδοκίτρινο, λαδοκαφέ και μερικές φορές άσπρο (ssp Alba).

Τα ελάσματα είναι άσπρα με πρασινωπές αποχρώσεις, πόδι λευκό με πρασινωπές ή καφέ τεθλασμένες γραμμές, δαχτυλίδι άσπρο που ξεκινά ψηλά από το πόδι.

Ο Αμανίτης ο φαλλοειδής είναι το πιο επικίνδυνο μανιτάρι στην Ελλάδα. Το 90% των θανατηφόρων κρουσμάτων από μανιτάρια στην Ευρώπη οφείλονται σ' αυτόν, (30 mg από αυτό το μανιτάρι είναι αρκετά για να σκοτώσουν έναν άνθρωπο).

Είναι γνωστό και με το όνομα death cap.

Λέγεται ότι ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Κλαύδιος και ο Αυστριακός Αυτοκράτορας Κάρολος ΣΤ' δολοφονήθηκαν τρώγοντας αυτό το μανιτάρι.

Έχουν απομονωθεί από το καρπόσωμά του τρεις ομάδες μυκοτοξινών:

οι φαλοτοξίνες, οι αματοξίνες (α-, β-, γ- αμανατίνη) και οι βιροτοξίνες.

  Οι φαλλοτοξίνες προκαλούν βλάβη της κυτταρικής μεμβράνης των εντεροκυττάρων και είναι υπεύθυνες των αρχικών συμπτωμάτων, που είναι γαστρεντερικά, όπως ναυτία, εμετός, διάρροια.

Οι αματοξίνες δεν καταστρέφονται με το μαγείρεμα και εξακολουθούν να διατηρούνται στο μανιτάρι μετά από μακρές περιόδους ψυχρής αποθήκευσης.

Επιδρούν άμεσα στο ένζυμο RNA πολυμεράση II στα ευκαρυωτικά κύτταρα προκαλώντας μια σταδιακή μείωση του mRNA και οδηγώντας σε αδυναμία σύνθεσης πρωτεϊνών και θάνατο των κυττάρων. 

 

Τα πρώτα συμπτώματα εκδηλώνονται ύστερα από 6 ώρες (έως και 24 ώρες) και αρχικά είναι γαστρεντερικής φύσεως με κοιλιακούς πόνους, σπασμούς , ναυτίες, εμετούς και διάρροιες που μπορεί να οδηγήσουν σε αφυδάτωση.

Σε σοβαρές περιπτώσεις παρατηρούνται διαταραχές των ηλεκτρολυτών, υπογλυκαιμία, αφυδάτωση και υπόταση.

Ακολουθεί ένα στάδιο φαινομενικής βελτίωσης αλλά οι τοξίνες συνεχίζουν την δράση τους βλάπτοντας το ήπαρ και τα νεφρά.

Στην τελευταία φάση παρατηρείται οξεία ηπατική ανεπάρκεια και το συκώτι και η νεφρική λειτουργία επιδεινώνονται, με αποτέλεσμα την υπερχολερυθριναιμία, διαταραχές πηκτικότητας, υπογλυκαιμία, ηπατονεφρικό σύνδρομο, πολυοργανική ανεπάρκεια, διάχυτη ενδαγγειακή πήξη, σπασμούς, και καταλήγει ύστερα από 6 έως και 15 μέρες στο θάνατο.

 

Οι πιθανότητα θεραπείας από φαλλοειδική δηλητηρίαση βασίζεται μόνο στην έγκαιρη πρόγνωση και παροχή ιατρικής φροντίδας (γαστρικές και εντερικές πλύσεις, καθαρισμός του αίματος, έλεγχος ηλεκτρολυτών, αντιμετώπιση αφυδάτωσης κ.α.). Σε πολλές περιπτώσεις είναι απαραίτητη η μεταμόσχευση ήπατος.

Πολλά φάρμακα και θεραπείες έχουν δοκιμαστεί στο παρελθόν και έχουν εγκαταλειφθεί.

Σήμερα  καλά αποτελέσματα έχει δείξει η θεραπεία με χορήγηση σιλυμπινίνης, η οποία αναστέλλει την διείσδυση της αμανιτίνης στα ηπατοκύτταρα.

Η σιλυμπινίνη είναι μια ουσία που υπάρχει στο γαϊδουράγκαθο (Silybum marianum) και στην χώρα μας διατίθεται με την εμπορική ονομασία Legalon (Γ. Κωνσταντινίδης).

Τέλος, καλά αποτελέσματα έχει δείξει και η χορήγηση Πενικιλίνης G με παρόμοιο μηχανισμό δράσης με την σιλυμπινίνη.

ΠΡΟΣΟΧΗ  ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΟ ΜΑΝΙΤΑΡΙ

Amanita caesarea (scop.) Pers. (Αμανίτης ο καισαρικός)

Giovanni Antonio Scopoli (1723—1788) Τιρολέζος φυσικός και φυσιοδίφης.

Φύλλο: Basidiomycota

Κλάση: Agaricomycetes

Τάξη: Agaricales

Οικογένεια: Amanitaceae

Γένος: Amanita

Είδος: caesarea (scop.) Pers.

Συνώνυμα: Agaric, Caesars agaric, royal agaric

Αρχές Σεπτεμβρίου έως αρχές Νοεμβρίου σε δάση πλατύφυλλων θα συναντήσουμε ένα από τα πιο εντυπωσιακά μανιτάρια και ίσως το πιο νόστιμο, τον Αμανίτη τον καισαρικό. Ανήκει στο γένος Αmanita (Αμανίτες), πολυπληθές γένος με πιο γνωστούς εκπροσώπους τα: Amanita muscaria (αμανίτης ο μυγοκτόνος), Amanita phalloides (αμανίτης ο φαλλοειδής), Amanita caesarea.

Αναγνωρίστηκε από τον Giovanni Antonio Scopoli και αρχικά είχε ονομαστεί Agaricus caesareus.

Ο νοτιοαφρικανός μυκητολόγος Christiaan Hendrik Persoon (1761 – 1836) τον κατέταξε στο γένος Αmanita και του δόθηκε το όνομα  Amanita caesarea. 

Χαρακτηριστικά: πορτοκαλί ή πορτοκαλοκίτρινο καπέλο με ραβδώσεις στην περιφέρειά του, χοντρό κυλινδρικό κίτρινο πόδι λίγο εξογκωμένο στην βάση του, κίτρινα ελάσματα και λευκή θήκη (βόλβα) στην βάση του από την οποία ξεπροβάλει το καρπόσωμά του.

Το Κοκκινομανίταρο, όπως λέγεται συχνά, γνωστό από την αρχαιότητα, ήταν από τα αγαπημένα μανιτάρια των Ρωμαίων (και των σημερινών Ιταλών) και αναφέρεται από πολλούς αρχαίους Έλληνες και Ρωμαίους συγγραφείς και ποιητές.

Σύμφωνα με το Δ. Κελτεμλίδη πέρα από την ασύγκριτη νοστιμιά του είναι κι ένα θρεπτικό λαχανικό που εκτός των άλλων ιδιοτήτων του περιέχει και βιταμίνη Α.

Όλα τα φαγώσιμα μανιτάρια δεν πρέπει να μαζεύονται χωρίς την παρουσία ενός έμπειρου μανιταροσυλλέκτη.