Omphalotus Olearius (DC.) Singer.

Φύλλο: Basidiomycota

Κλάση: Agaricomycetes
Τάξη: Agaricales
Οικογένεια: Marasmiaceae

Γένος: Omphalotus

Είδος: Omphalotus Olearius (DC.) Singer.

Ο Ομφαλωτός των Ελαιώνων (Omphalotus οlearius) είναι ένα όμορφο και κοινό είδος της περιοχής μας.

Περιγράφηκε πρώτη φορά από τον Ελβετό μυκολόγο Augustin Pyramis De Candole (1834 – 1912).

Ανήκει στην οικογένεια Marasmiacea. Το συναντάμε σε δάση πλατύφυλλων, στη ρίζα δέντρων, ή σε κορμούς και πρέμνα, από τον Μάιο έως τον Νοέμβριο (στην περιοχή μας συνήθως Σεπτέμβριο με Νοέμβριο).

Το καπέλο του έχει διάμετρο 5-15 εκατοστά.

 Είναι τοξικό μανιτάρι, και αν φαγωθεί, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές γαστρεντερικές διαταραχές.

Χρειάζεται πολλή προσοχή στην αναγνώριση, διότι κάποιος άπειρος μπορεί να το μπερδέψει με κάποια είδη του γένους Cantharellus.

Amanita pantherina

Φύλλο: Basidiomycota

Κλάση: Agaricomycetes

Τάξη: Agaricales

Οικογένεια: Amanitaceae

Γένος: Amanita

Είδος:Amanita pantherina

 

Αλλα ονόματα: Ζουρλομανίταρο, Amanite panthère, Muchomor plamisty, Мухомор пантерный.

Ο Αμανίτης ο πάνθηρας (Amanita pantherina)είναι ένα όμορφο είδος της οικογένειας Amanitaceae, αρκετά συνηθισμένο στην περιοχής μας. Είναι τοξικό μανιτάρι και σε κάποιες περιπτώσεις θανατηφόρο.

Περιγράφηκε πρώτη φορά από τον Ελβετό μυκολόγο Augustin Pyramis De Candole (1834 – 1912).

Το συναντάμε συνήθως από τον Σεπτέμβριο έως τον Νοέμβριο σε δάση πλατύφυλλων.

Το καπέλο του έχει διάμετρο 5 – 12 εκ. και είναι χρώματος καφετί (φουντουκί) ή γκριζοκαφετί, με λευκές νιφάδες οι οποίες σταδιακά εξαφανίζονται. Έχει λευκά ελάσματα και σάρκα. Φέρει λευκό δακτυλίδι και λευκό - γκρι πόδι, στη βάση του οποίου έχει λευκή βόλβα από την οποία ξεπροβάλει. Προκαλεί πανθιρινικό σύνδρομο, με συμπτώματα κυρίως νευρολογικά, που μπορούν να διαρκέσουν έως και 15 ώρες. 

Είναι πολύ επικίνδυνο μανιτάρι και μπορεί να προκαλέσει έως και θάνατο.

  Προσοχή τοξικό μανιτάρι

Boletus edulis

Φύλλο: Basidiomycota

Κλάση: Agaricomycetes
Τάξη: Boletales
Οικογένεια: Boletaceae

Γένος: Boletus

Είδος: B. aereus

Boletus: Κομμάτι γης.

edulis: Εδώδιμος.

 

Άλλα ονόματα: Βωλίτης ο εδώδιμος, Βασιλομανίταρο, penny bun, porcino, king bolete, Обикновена манатарка, Gemeiner Steinpilz, Borowik szlachetny, Белый гриб, Çörek mantarı, Gewoon eekhoorntjesbrood, Herkkutatti.

Συνώνημα: Boletus betulicola (Vassilkov) Pilát & Dermek 1974 , Boletus edulis subsp. Laevipes, Dictyopus edulis (Bull.) Forq., eccinum edule (Bull.) Gray 1821, Boletus edulis var. Laevipes Massee 1892

Ο Boletus edulis, (Βωλίτης ο εδώδιμος), είναι ένα από τα πιο γνωστά είδη της οικογένειας Boletaceae .

Περιγράφηκε πρώτη φορά το 1782 από τον Γάλλο βοτανολόγο Jean Baptiste François Pierre Bulliard.

Το καπέλο του έχει διάμετρο 6 έως 25 εκ., με χρώμα καφετί, καστανό, καστανό-κόκκινο, κίτρινο-καφετί, και σε υγρό καιρό η επιφάνειά του είναι γυαλιστερή.

Η σάρκα του είναι λευκή και οι σωλήνες του είναι λευκοί σε πρώιμο στάδιο και γίνονται κίτρινοι και λαδοπράσινοι αργότερα. Το πόδι του είναι λευκό ή ανοιχτό μπεζ με λευκό δίχτυ.

Το συναντάμε κυρίως στο βόρειο ημισφαίριο της γης, σε δάση φυλλοβόλων και κωνοφόρων δέντρων, και παρουσιάζει μυκορριζική -συμβιωτική σχέση με κάποια είδη δέντρων.

Είναι από τα πιο γνωστά φαγώσιμα είδη μανιταριών και έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες. Περιέχει επίσης βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία και υδατάνθρακες.

Σε κάποιες χώρες θεωρείται προστατευόμενο είδος λόγω της αλόγιστης συλλογής του.

Boletus aereus

Boletus aereus

Φύλλο: Basidiomycota

Κλάση: Agaricomycetes
Τάξη: Boletales
Οικογένεια: Boletaceae

Γένος: Boletus

Είδος: B. aereus

 

O Boletus aereus (βολίτης ο χάλκειος) ανήκει στην οικογένεια Boletaceae (βολίτες) η οποία περιλαμβάνει πάνω από εκατό είδη. Η οικογένεια Boletaceae περιλαμβάνει κάποια περιζήτητα για τη νοστιμιά τους μανιτάρια.

Ένα από αυτά είναι και ο βολίτης ο χάλκειος, που, σύμφωνα με τον Γιώργο Κωνσταντινίδη, είναι κορυφαίο, φαγώσιμο είδος. Στην περιοχή μας το συναντάμε συνήθως τέλη Σεπτεμβρίου με τέλη Οκτωβρίου.

Είναι διαδεδομένο στη Μεσόγειο και στην Κεντρική Ευρώπη.

Cantharellus cibarius Fr.

Cantharellus cibarius Fr.

Φύλλο: Basidiomycota

Κλάση: Agaricomycetes

Τάξη: Cantharellales
Οικογένεια: Cantharellaceae

Γένος: Cantharellus

Είδος: C. cibarius

Συνώνυμα: Agaricus cantharellus L. , Cantharellus vulgaris Gray, Cantharellus cibarius var. pallidus R. Schulz, Cantharellus cibarius var. neglectus (M. Souché) Sacc, Cantharellus cibarius umbrinus R. Heim, Merulius alectorolophoides (Schaeff.) J. F. Gmel, Alectorolophoides cibarius (Fr.) anon. 

Περιγράφηκε  από τον Σουηδό βοτανολόγο Elias Magnus Fries (1794 – 1878).

 

Άλλα ονόματα: Chanterelle, Echter Pfifferling, Girolle, Лисичка обыкновенная, κιτρινούσκα, νεραντζάκι, (Γ)καϊτσα.

 

Το Cantharellus cibarius, ή Νεραντζάκι, όπως είναι γνωστό στην Ελλάδα, είναι ένα από τα πιο γνωστά φαγώσιμα μανιτάρια στην Ευρώπη.

Έχει ύψος 3-10εκ. και καπέλο με διάμετρο 2-8 εκατοστά. Το καπέλο του, όπως και το υπόλοιπο μανιτάρι, έχει κίτρινο ή ωχροκίτρινο χρώμα. Η περιφέρεια του καπέλου είναι κυματιστή και έχει σχήμα χωνιόμορφο στην ωριμότητα. Η κάτω επιφάνειά του έχει διχαλωτά ψευδοελάσματα, που καταλήγουν στο πάνω μέρος του ποδιού, και το πόδι του έχει ύψος 3-8 εκατοστά.

Το συναντάμε από τον Μάιο έως τον Νοέμβριο σε δάση πλατύφυλλων και κωνοφόρων, συνήθως σε ομάδες, κοντά σε δέντρα με τα οποία αναπτύσσει μυκορριζική συμβίωση.

 Είναι σχετικά εύκολο στην αναγνώριση και μοιάζει με το Hygrophoropsis aurantiaca, (ψευδοκανθαρίσκος), μανιτάρι επίσης φαγώσιμο, και με το Omphalotus olearius το οποίο είναι τοξικό μανιτάρι.

Είναι νόστιμο μανιτάρι το οποίο μαγειρεύεται με πολλούς τρόπους. Γίνεται μάλιστα και ωραίο τουρσί, ακόμη και λικέρ.

Περιέχει βιταμίνες C,D, B2, B3, B5, B6, Ψευδάργυρο, Φώσφορο, Μαγνήσιο και άλλα ωφέλιμα στοιχεία.
Προσβάλλεται δύσκολα από έντομα και είναι αρκετά ανθεκτικό.

Mycena rosea (Bull.) Gramberg.

Φύλλο: Basidiomycota

Κλάση: Agaricomycetes
Τάξη: Agaricales
Οικογένεια: Mycenaceae

Γένος: Mycena

Είδος: M. pura

Eugen Gramberg (1865 – 1945). Γερμανός καθηγητής και μυκητολόγος.

Άλλα ονόματα: Rettich Rosa-Helmling, rosy bonnet, Grzybówka różowa.

Συνώνυμα: Agaricus purus var. roseus, Agaricus roseus, Mycena pura var. rosea.

Το Mycena rosea είναι ένα ακόμα είδος του γένους Mycena και παρουσιάζει μεγάλη ομοιότητα με το είδος Mycena pura.

Το συναντάμε σε δάση πλατύφυλλων από το τέλος του καλοκαιριού μέχρι και τον Νοέμβριο.

Το καπέλο του με διάμετρο 2 – 6 εκ. είναι αρχικά κωνικό και αργότερα επίπεδο. Το χρώμα του είναι ροζ και έχει υγροφανή, γυαλιστερή επιφάνεια με αμβλύ ύβο.

Η σάρκα του είναι λευκή προς το ροζ, τα ελάσματά του έχουν ροζ χρώμα και τα σπόρια του αφήνουν λευκό αποτύπωμα.

Έχει κυλινδρικό πόδι ύψους 5 – 10 εκ., που έχει ροζ ή λευκό χρώμα και είναι λείο.

Είναι τοξικό μανιτάρι και περιέχει τα αλκαλοειδή mycenarubin A και mycenarubin B (πηγή: Wikipedia) καθώς επίσης και την τοξική ουσία μουσκαρίνη.

Είναι τοξικό μανιτάρι.

Mycena Pura (Pers) P. Kumm

Mycena Pura (Pers) P. Kumm

 Φύλλο: Basidiomycota

Κλάση: Agaricomycetes
Τάξη: Agaricales
Οικογένεια: Mycenaceae

Γένος: Mycena

Είδος: M. pura

 

 

Άλλα ονόματα: Mycène pur, Grzybówka fioletowawa, Gemeiner Rettich-Helmling.

 

Συνώνυμα: Agaricus purus.

To είδος Μycene pura είναι ένα σαπροτροφικό μανιτάρι της οικογένειας Mycenaceae. Είναι αρκετά κοινό, και το συναντάμε σε δάση πλατύφυλλων και κωνοφόρων από την άνοιξη έως το φθινόπωρο.

Έχει καπέλο κωνικό σε αρχικά στάδια, επίπεδο αργότερα, με διάμετρο 2 - 6 εκατοστά και χρώματος συνήθως μώβ – λιλά, (μερικές φορές και ρόζ), με πτυχώσεις στην περίμετρό του.

Έχει αραιά λευκά ελάσματα, με γκριζωπές ή λιλά αποχρώσεις, και λευκά σπόρια.

Το πόδι του είναι κυλινδρικό, μώβ χρώματος, με πτυχώσεις, ύψους 4 – 7 εκ. και πάχος 0.4 – 0.6 εκ.

Είναι τοξικό μανιτάρι.

Ganoderma lucidum (Curtis) P. Karst.

Ganoderma lucidum (Curtis) P. Karst.

Φύλλο: Basidiomycota

Κλάση: Agaricomycetes
Τάξη: Polyporales
Οικογένεια: Ganodermataceae

Γένος: Ganoderma

Είδος: G. Lucidum 

 

Περιγράφηκε πρώτη φορά από τον William Curtis (1746 – 1799). Άγγλος βοτανολόγος και εντομολόγος.

 

Άλλα ονόματα: Lingzhi, reishi, youngzhi, lakownica żółtawa, lesklokorka lesklá, tрутовик лакированный, glänzender lackporling, lacquered bracket.

Ganoderma: Από τις ελληνικές λέξεις γανός (λαμπερός) και δέρμα.

Lucidum: Φωτεινό.

 

Το Ganoderma lucidum είναι ένα δημοφιλές θεραπευτικό μανιτάρι για περισσότερο από 2000 χρόνια. Στην Κίνα είναι γνωστό και ως lingzhi, (βότανο της πνευματικής ισχύος), ενώ στην Ιαπωνία είναι γνωστό ως reishi ή mannentake. Αναφέρεται πρώτη φορά στο βιβλίο Shen Nong Ben Cao Jing που γράφτηκε επί δυναστείας των Χαν (206 πχ. - 220 μχ.).

Το Shen Nong Ben Cao Jing είναι κάτι αντίστοιχο με το materia medica του Διοσκουρίδη.
 

Είναι μονοετές μανιτάρι και το βρίσκουμε σε νεκρό ξύλο δέντρων.

Το καπέλο του έχει μέγεθος 4- 20 εκ. με ακανόνιστο νεφροειδές σχήμα και ομόκεντρες αυλακώσεις στο πάνω μέρος της γυαλιστερής επιφάνειάς του.

Το χρώμα του αρχικά είναι κιτρινωπό, αργότερα πορτοκαλοκόκκινο ή καφέ κόκκινο, με κιτρινωπή περιφέρεια. Η κάτω υμενοφόρα επιφάνεια έχει λευκούς ή ωχρόλευκους πόρους.

Το πόδι είναι γυαλιστερό με παρόμοιο χρώμα με το καπέλο του (5 – 15 εκ.).

 

Ganoderma lucidum (Curtis) P. Karst.

 Το Ganoderma lucidum ανήκει στα επονομαζόμενα προσαρμογόνα βότανα. Προσαρμογόνα λέγονται τα βότανα που προσαρμόζουν τη δράση τους ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού. Για παράδειγμα, αν κάποιος έχει υπέρταση, τα βότανα αυτά δρουν μειώνοντας την αρτηριακή του πίεση, ενώ θα έχουν την αντίθετη επίδραση σε κάποιον που έχει υπόταση.

Χρησιμοποιείται για τη ρύθμιση της χοληστερίνης, της αρτηριακής πίεσης και του διαβήτη. Επίσης, για τη θεραπεία της βρογχίτιδας, της ηπατίτιδας Β, ιογενών και βακτηριακών λοιμώξεων, φλεγμονών των αρθρώσεων και των νεφρών, διαταραχών του στομάχου και του ύπνου. Έχει αντικαρκινικές και αντιοξειδωτικές ιδιότητες.

Στο εμπόριο κυκλοφορούν πολλά σκευάσματα που έχουν ως βάση το Ganoderma lucidum.

Δεν είναι φαγώσιμο μανιτάρι. 

Clatrhus ruber P.Micheli ex Pers.

Clatrhus ruber P.Micheli ex Pers.

Φύλλο: Basidiomycota

Κλάση: Agaricomycetes

Τάξη: Phallales

Οικογένεια: Phallaceae

Γένος: Clathrus

Είδος : C. ruber

Συνώνυμα: Clathrus nicaeensis Barla, Clathrus flavescens Pers., Clathrus cancellatus Tourn, Clathrus volvaceus .

 

Άλλα ονόματα:Roter Gitterling, Okratek czerwony, Traliestinkzwam, Решёточник красный, red cage, latticed stinkhorn .

 

Το Clatrhus ruber (Κιγκλίδωμα το Ερυθρό) είναι ένα ιδιαίτερο, σαπροφυτικό μανιτάρι, που σίγουρα απέχει πολύ από την κλασσική εικόνα που έχουμε για τα μανιτάρια.

Στα πρώτα στάδια έχει τη μορφή λευκόχρωμου αυγού. Αργότερα, η λεπτή

μεμβράνη που το περιβάλλει σχίζεται και ξεπροβάλλει η τελική μορφή του μανιταριού, που μοιάζει με κόκκινο κλουβί. Η μεμβράνη που το περιβάλλει παραμένει στη βάση του μανιταριού και στην τελική του μορφή. Στο εσωτερικό του πλέγματος υπάρχει ένα ζελατινώδες στρώμα λαδί σποριών. Τα σπόρια του αναδίδουν μια αποκρουστική μυρωδιά σάπιου κρέατος, προσελκύοντας πολλές μύγες. Οι μύγες ρουφούν τη ζελατινώδη μάζα των σπορίων, μεταφέροντάς τα μέσα στον πεπτικό τους σωλήνα, αλλά και με τα πόδια τους εξασφαλίζουν τη διασπορά τους και την αναπαραγωγή του μανιταριού.

Η έντονη μυρωδιά του μανιταριού οφείλεται στην ύπαρξη μαγγανίου.

Η ύπαρξη καροτενοειδών δίνει στο Clatrhus ruber το έντονο κόκκινο χρώμα του.

Παρόλο που είναι ευρωπαϊκό είδος, με τη βοήθεια του ανθρώπου συναντάται και σε άλλες χώρες του κόσμου.

Το Clatrhus ruber δεν είναι φαγώσιμο είδος.

Hericium erinaceus (Bull.) Pers

Φύλλο:Basidiomycota

Κλάση: Agaricomycetes

Τάξη: Russulales

Οικογένεια: Hericiaceae 
Γένος:Hericium

Είδος: erinaceus (Bull.) Pers

Άλλες ονομασίες:

Αρνί, Αρνάκι, old man’s beard, satyr’s beard, lion’s mane, hedgehog fungus,Yamabushitake.

  
 Το συναντάμε συνήθως το φθινόπωρο σε δάση δρυός και οξιάς, σε κορμούς και σε κουφάλες ζωντανών ή πρόσφατα κομμένων δέντρων.

Χαρακτηριστικά: Έχει συνήθως στρογγυλόμορφο καρπόσωμα με 5- 40 εκατοστά διάμετρο, καλυμμένο με λευκές, (κρεμ σε ώριμη ηλικία), μαλακές, αγκαθωτές προεξοχές που του δίνουν την όψη αρνιού ή κεφάλι λιονταριού.

 Ανήκει στους βασιδιομύκητες και ζει παρασιτικά, σαπροφυτικά πάνω σε υγιή ή πληγωμένα δέντρα από τα οποία απομυζεί τα απαραίτητα συστατικά.

Το Hericium erinaceus έχει εξαπλωθεί σε πολλές χώρες της Ασίας, Ευρώπης, Β. Αμερικής.

Στην περιοχή μας υπάρχουν  λίγα φυτά και αρκετά δύσκολα να τα βρει κανείς.

 Είναι φαγώσιμο μανιτάρι, πολύ νόστιμο, πρέπει όμως να μαζεύεται πριν ωριμάσει.

Η γεύση του σε πολλούς θυμίζει γαρίδα ή αστακό ενώ άλλοι λένε ότι θυμίζει κρέας χωρίς την βαριά μυρωδιά του κρέατος, το μόνο σίγουρο είναι ότι αν μαγειρευτεί σωστά είναι πολύ νόστιμο.

 Εξαιτίας των μικρών αριθμών του χρειάζεται πολύ προσοχή όταν το μαζεύουμε, αυτό ισχύει και για όλα τα μανιτάρια άλλωστε.

 Παραδοσιακά στην κινέζικη ιατρική χρησιμοποιείται για την θεραπεία προβλημάτων του πεπτικού συστήματος (ακόμη και για την αντιμετώπιση καρκίνων).
Έχει γίνει αντικείμενο εντατικών ερευνών λόγω των φαρμακευτικών του ιδιοτήτων. 

Έχει αντιβακτηριδιακές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και βοηθάει στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.

 Περιέχει μόρια γνωστά ως hericenones και erinacines, δύο ενώσεις που φαίνεται ότι μπορούν να διεγείρουν την σύνθεση του παράγοντα ανάπτυξης των νεύρων (Nerve Growth Factor). Ο NGF είναι μέρος μιας οικογένειας πρωτεϊνών που παίζουν ρόλο στην διατήρηση, επιβίωση και αναγέννηση των νευρικών κυττάρων. Η έλλειψη του NGF θεωρείται μία από τις κύριες αιτίες εμφάνισης της άνοιας, της νόσου του Alzheimer και της νόσου του Parkinson.

 To Hericium Erinaceus περιέχει παλμιτικό οξύ, θρεϊτόλη και D-αραβινιτόλη.

Οι ουσίες αυτές θεωρείται ότι  ρυθμίζουν τα επίπεδα του σακχάρου και των λιπιδίων στο αίμα.

Έρευνες έχουν δείξει ότι βοηθάει στην θεραπεία της παγκρεατίτιδας, (οξεία φλεγμονή του παγκρέατος), στην θεραπεία της νόσου του Crohn (χρόνια φλεγμονώδης πάθηση του πεπτικού σωλήνα), και σε περιπτώσεις γαστρίτιδας.
 

Στο εμπόριο κυκλοφορούν διάφορα σκευάσματα που έχουν σαν βάση το Hericium erinaceus.

Όλα τα φαγώσιμα μανιτάρια δεν πρέπει να μαζεύονται χωρίς την παρουσία ενός έμπειρου μανιταροσυλλέκτη.