Salamandra salamandra (Linnaeus, 1758)

Salamandra  salamandra

Βασίλειο: Animalia

Φύλλο: Chordata

Κλάση: Amphibia

Τάξη: Caudata

Οικογένεια: Salamandridae

Γένος: Salamandra

Είδος: S. salamandra

Άλλες ονομασίες:Vuursalamander, Tåttermandl, Eerdpüüster, Salamandra pezzata, Salamandra plamista, Salamandre Tachetée, Fire salamander, European salamander, European fire salamander, Salamandra comuna, κοινή Σαλαμάνδρα, πούλα του Θεού.

H Σαλαμάνδρα ( Salamandra salamandra) είναι ένα πολύ γνωστό είδος

αμφίβιων. Ανήκει στην ίδια οικογένεια με τους Αλπικούς Τρίτωνες που συναντάμε στις Δρακόλιμνες της Τύμφης και του Σμόλικα.

Είναι γνωστή από τα αρχαία χρόνια και ως Σαλαμάνδρα της φωτιάς.

Από πολύ παλιά οι άνθρωποι την είχαν συνδυάσει με τη φωτιά, πιστεύοντας

ότι ξεπροβάλει από αυτήν χωρίς να καίγεται. Αναφορές για αυτήν συναντάμε σε έργα του Πλίνιου, του Διοσκουρίδη και του Αριστοτέλη.

Υπάρχουν 15 διαφορετικά υποείδη του είδους Salamandra salamandra.

Στην Ελλάδα συναντάμε το είδος Salamandra salamandra L. και το υποείδος Salamandra salamandra werneri (πηγή: herpetofauna.gr).

Οι σαλαμάνδρες έχουν μαύρο γυαλιστερό σώμα με κίτρινες και σε κάποια υποείδη, πορτοκαλί κηλίδες. Το χρώμα τους διαφέρει ανάλογα με το περιβάλλον που ζουν.

Το μήκος τους κυμαίνεται από 15 – 25 εκατοστά, και το βάρος τους μπορεί να φτάσει και 50 γραμμάρια.

 

Salamandra  salamandra

 Διαθέτουν ένα ειδικό οσφρητικό όργανο κοινό σε πολλά ζώα, το όργανο Vomeronasal. Στις σαλαμάνδρες είναι πολύ χρήσιμο κατά την περίοδο αναπαραγωγής, βοηθώντας τες να αντιλαμβάνονται πιο εύκολα τους ερωτικούς τους συντρόφους.

Ζουν είκοσι χρόνια, αν και υπάρχουν αναφορές για κάποιες σαλαμάνδρες που έχουν ξεπεράσει τα 50 χρόνια.

Τα αρσενικά έχουν μικρότερο μέγεθος από τα θηλυκά και είναι λιγότερο παχουλά.

Τις συναντάμε σε δροσερές δασώδεις περιοχές κοντά σε ήρεμα ρυάκια ή σε μικρές πηγές, για να αναπτυχθούν οι 40 με 70 προνύμφες τους.

Συνήθως κρύβονται κάτω από φύλλα, πέτρες, πεσμένα κλαδιά ή κορμούς δέντρων, και τρέφονται με έντομα, γυμνοσάλιαγκες, σκουλήκια και μικρά βατράχια.

Είναι νυχτόβιο είδος, αν και μπορούμε να το συναντήσουμε μετά από βροχή και την ημέρα. Στην περιοχή μας μάλιστα πίστευαν ότι ο Θεός έστελνε τις σαλαμάνδρες στη γη με τη βροχή.

 

Salamandra  salamandra

  Τα περισσότερα αμφίβια συνηθίζουν να ζευγαρώνουν σε λίμνες, ή σε σημεία με λιμνάζοντα νερά, αντίθετα με τις σαλαμάνδρες, που ζευγαρώνουν έξω από το νερό. Είναι σεξουαλικά ώριμες όταν φτάσουν στην ηλικία των δύο με τεσσάρων ετών.

Είναι ωοζωοτόκα αμφίβια και ο αναπαραγωγικός τους κύκλος είναι ετήσιος.

Το θηλυκό, όταν ζευγαρώνει, διαφυλάττει το σπέρμα μέσα σε ένα όργανο που ονομάζεται σπερματοθήκη. Κρατάει το σπέρμα στη σπερματοθήκη μέχρι να έχει ωορηξία (έως και δύο χρόνια). Αφού γίνει η γονιμοποίηση, φέρει το έμβρυο από οκτώ έως εννέα μήνες (ενδομήτρια ανάπτυξη).

Οι προνύμφες τους εμφανίζονται μεταξύ Φεβρουαρίου και Οκτωβρίου.

Το χειμώνα με τα πρώτα κρύα πέφτουν σε χειμερία νάρκη αφού επιλέξουν την κατάλληλη τοποθεσία για αυτό.

Το είδος Salamandra salamandra εμφανίζεται στις περισσότερες χώρες τις Ευρώπης εκτός από τις Σκανδιναβικές χώρες και τη Μεγάλη Βρετανία.

Όπως δείχνουν και τα χρώματά της, η σαλαμάνδρα διαθέτει έναν πολύ ισχυρό αμυντικό μηχανισμό. Όταν απειληθεί εκκρίνει τρία νευροτοξικά αλκαλοειδή, την σαμανδαρίνη, την σαμανδαριδίνη, και την σαμανδερόνη. Οι ουσίες αυτές δεν έχουν σχεδόν καμία επίδραση στον άνθρωπο. Οι υπόλοιποι εχθροί της όμως θα πρέπει να το σκεφτούν καλύτερα πριν της επιτεθούν.

Το χρώμα της, εκτός του ότι προειδοποιεί τους εχθρούς της, προσφέρει πολύ καλή κάλυψη μέσα στα φύλλα του δάσους.

Οι σαλαμάνδρες αποτελούν αντικείμενο μελετών για την ικανότητά τους να αναγεννούν τα άκρα τους όταν αυτά κοπούν.

Η Salamandra salamandra περιλαμβάνεται στο Παράρτημα ΙΙΙ της Σύμβασης της Βέρνης και είναι προστατευόμενο είδος στις περισσότερες χώρες όπου εμφανίζεται. Σύμφωνα με την Βάση Δεδομένων για την Ελληνική Φύση Φιλότης, στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται ως σπάνιο είδος.